PTSD czy cPTSD? Jak je odróżnić i dlaczego to ważne

Trauma może zostawić po sobie różne ślady. U niektórych osób rozwija się PTSD (zespół stresu pourazowego), u innych — coś bardziej złożonego, czyli cPTSD (złożone PTSD). Oba zaburzenia mają ze sobą wiele wspólnego, ale różnią się w kilku ważnych punktach.

👉 Tutaj możesz obejrzeć krótki film, który dobrze pokazuje, czym różnią się te dwa zaburzenia: Film o PTSD i cPTSD

Poniżej znajdziesz wyjaśnienie w prostym języku.

Co to jest PTSD?

PTSD rozwija się zwykle po jednym, bardzo silnym doświadczeniu traumatycznym – np. wypadku, napaści, katastrofie.

Typowe objawy PTSD:

• powracające wspomnienia, koszmary, tzw. flashbacki,

• unikanie sytuacji, miejsc i rozmów, które przypominają o traumie,

• ciągłe napięcie i czujność, problemy ze snem, drażliwość,

• poczucie winy, negatywne myśli o sobie i świecie.

Co to jest cPTSD?

cPTSD rozwija się, gdy trauma była długotrwała i powtarzalna, często w dzieciństwie i w relacjach (np. przemoc domowa, zaniedbanie emocjonalne, dorastanie w chaotycznym środowisku).

Objawy cPTSD obejmują wszystkie symptomy PTSD, ale dodatkowo pojawiają się:

1. Trudności w regulacji emocji – nagłe wybuchy złości, silny wstyd, poczucie przytłoczenia.

2. Negatywny obraz siebie – przekonanie „jestem bezwartościowy”, „ze mną coś jest nie tak”.

3. Problemy w relacjach – trudność w zaufaniu, bliskości, poczucie izolacji albo przeciwnie: bardzo silne uzależnianie się od drugiej osoby.

PTSD a cPTSD — najważniejsze różnice

Obszar	PTSD	cPTSD
Rodzaj traumy	Najczęściej jedno, konkretne zdarzenie	Trauma długotrwała, powtarzająca się, zwykle w relacjach
Emocje	Silny lęk, napięcie, czujność	Trudności z panowaniem nad emocjami, nagłe zmiany nastroju
Obraz siebie	Możliwe poczucie winy	Głębokie poczucie wstydu i bezwartościowości
Relacje	Unikanie sytuacji związanych z traumą	Trudności w bliskości, chaos w związkach, izolacja
Terapia	Skupiona na pracy z traumą (np. EMDR, CBT)	Potrzebna dodatkowa praca: stabilizacja, emocje, tożsamość, relacje

Dlaczego to rozróżnienie jest ważne?

Rozumienie różnic pomaga lepiej dobrać terapię. W cPTSD sama praca nad traumą nie wystarczy — często najpierw trzeba nauczyć się stabilizować emocje, zadbać o poczucie bezpieczeństwa i stopniowo budować zdrowszy obraz siebie oraz relacje.

Dla wielu osób ulga przynosi sama świadomość, że ich trudności nie wynikają z „bycia słabym”, tylko są naturalnym skutkiem długotrwałej traumy.

Podsumowanie

PTSD i cPTSD mają wiele wspólnego, ale różnią się przyczynami, objawami i podejściem do leczenia. Dobra wiadomość jest taka, że z obu można wychodzić — z pomocą terapii, wsparcia bliskich i stopniowego budowania poczucia bezpieczeństwa.

Pamiętaj: to, że doświadczasz objawów, nie definiuje Ciebie jako osoby. To reakcja Twojego układu nerwowego, a nie Twoja wina.